Byla

Gdzie się podziała latarnia stojąca u wejścia do portu w Gdańsku? - pyta nasza czytelniczka. Urząd Morski: - Mamy zgodę na jej usunięcie. Konserwator zabytków szuka jej po złomowiskach i liczy, że uda się ją ocalić
O sprawie poinformowała nas czytelniczka z Łodzi.

- Co, na litość Boską, się stało z latarnią morską u wejścia do Nowego Portu? Ta czerwona latarnia, która witała wszystkich wpływających do portu, zwyczajnie znikła! - napisała w e-mailu do redakcji pani Barbara. - Pamiętam ją od dzieciństwa, bo od dzieciństwa spędzam wakacje i urlopy w Brzeźnie. Mam pokaźny zbiór pocztówek przedwojennych z tej okolicy i na wielu widać skromną, acz piękną latarnię. Czy ktoś mógłby mi wyjaśnić, kto i dlaczego rozebrał ten historyczny obiekt? Dlaczego konserwator zabytków wyraził na to zgodę? Co się teraz dzieje z latarnią? Czy jest planowana jej odbudowa, jeśli tak, to gdzie? Dlaczego na stronach Urzędu Miasta Gdańska nie można niczego się w tej sprawie dowiedzieć? Przez dość silną lunetę obserwuję nowy falochron, czytam w internecie, że został wybudowany w ramach Programu Operacyjnego. Rozumiem zatem, że pieniądze unijne zostały wydane na poprawę bezpieczeństwa jednostek wpływających do portu. Rozumiem to, ale co z latarnią? Czy można ot, tak, bez wyjaśnienia, bezpowrotnie zmienić historyczny krajobraz?

Rozpaczliwy list dotyczy XIX-wiecznej, żeliwnej konstrukcji, wyglądem przypominającej mniejszą wersję latarni morskiej (miała ok. 2-2,5 metra wysokości). To tzw. główka wejściowa, która wskazywała wejście do portu. Umieszczona została na wschodnim molo, dokładnie 1 kwietnia 1843 r. Zabytek zmodernizowano w latach 30. XX w. Tydzień temu znikła bez śladu.

Marcin Tymiński, rzecznik wojewódzkiego konserwatora zabytków, jest zaskoczony.

- Sprawdzę to - obiecuje nam.

Oddzwania: - Faktycznie jej nie ma.

Obiekt nie był wpisany do rejestru zabytków. Jeszcze, bo od kilku lat w urzędzie czekała już gotowa biała karta. Latarnia co roku miała trafić na listę chronionych obiektów, ale nie zdążyła.

Urząd Morski w Gdyni, który prowadzi prace w gdańskim porcie, tłumaczy, że latarnię usunięto właśnie z powodu remontu. Andrzej Królikowski, dyrektor UM, zapewnia: - Prowadzimy tutaj naprawy, remonty, dlatego usunęliśmy główkę. Była w złym stanie technicznym. Ale spokojnie, latarnia na miejsce wróci.

Nie dodaje jednak, że już nie ta zabytkowa, tylko nowa. Tłumaczy natomiast, że zgodę na usunięcie starej latarni i zastąpienie jej nową otrzymał od urzędu konserwatora. W decyzji podobno nie sprecyzowano jednak, jak należy potraktować zabytek.

Marcin Tymiński, rzecznik konserwatora: - Musimy się najpierw zapoznać z dokumentacją. Wówczas będziemy mogli zająć oficjalne stanowisko.

Jaki w takim razie los spotkał latarnię? Marny. Trafiła do utylizacji. Urzędnicy konserwatora zabytków szukają zakładu, do którego trafiła żelazna konstrukcja, i liczą na to, że obiekt jeszcze uda się ocalić. Jeśli nie został już pocięty na kawałki i przetopiony.

- Dzisiaj będziemy wiedzieli, gdzie jest latarnia. Jeśli uda się ją uratować, zaopiekuje się nią Towarzystwo Przyjaciół Gdańska - obiecuje Tymiński

Brak latarni, niejednokrotnie opisywanej i fotografowanej przez miłośników zabytków, zdenerwował przewodnika po Gdańsku Aleksandra Masłowskiego.

- To skandal i absolutna zbrodnia. Ktoś powinien za to odpowiedzieć. To najstarsza z istniejących latarni w Gdańsku, najstarsza na południowym Bałtyku, prawdziwy zabytek techniki. Jej oświetlenie było niejednokrotnie modernizowane, ale żeliwny trzon pozostał w stu procentach oryginalny. Kilka lat temu była mowa o wpisaniu jej do rejestru zabytków. Nie wiem, na co czekał konserwator, ale wygląda na to, że u nas - jak zawsze - reaguje się dopiero, jak zabytek zostanie zniszczony.

czy RAF

Zakładasz gdańską sekcję Tupamaros, ŚwietlistegoSzlaku, czy RAF?

Myślę, że bardziej skuteczne byłoby składanie zawiadomień o popełnieniu przestępstwa.

Zgadzam się, że to zwykłe przestępstwo zniszczenie tej starej latarni.

"czemu dyrektor UM nie wziął w ogóle pod uwagę kulturowej i historycznej wartości obiektu, jaki swoją decyzją zniszczył?"

Myślę, że bardziej skuteczne byłoby składanie zawiadomień o popełnieniu przestępstwa.

I to już jest konstruktywne. Mam przekonanie, że użytkownicy forów gdańskich idą w tym kierunku.

A może żądać się odtworzenia w dotychczasowym kształcie i wyglądzie.

A może żądać się odtworzenia w dotychczasowym kształcie i wyglądzie. W końcu Zamek Królewski w Warszawie też został odbudowany, bo po wojnie praktycznie nic z niego nie zostało oprócz chyba jakiegoś fragmentu murów.

A samej latarni główkowej zastąpienie jakąś trochę podobną atrapą do życia niestety nie przywróci... A atrapa czeka już chyba na montaż, u nasady falochronu:

"Wieża zielonego światła wejściowego do portu zwana popularnie „zieloną latarnią” stoi na falochronie zachodnim od ponad 4 lat (tzn jej replika w takim samym kształcie)." (podkreślenie moje)

Wbrew pozorom, to może działać - tak to działa w Zach. Europie np. w Wlk. Brytanii jest National Trust, opiekujący się zabytkami.

I to już jest konstruktywne. Mam przekonanie, że użytkownicy forów gdańskich idą w tym kierunku.

Widzisz - niemal cały zabytkowy Gdańsk i niemal cała zabytkowa Warszawa to właściwie takie jak Zamek Królewski atrapy zabytków, bardziej czy mniej udane rekonstrukcje, wątpliwej urody adaptacje i wariacje na temat tego, jak wyglądało to, czego tak na prawdę już... nie ma...
To właśnie na tym tle zniszczenie autentycznego zabytku kultury materialnej, jakim była 170-letnia budowla z gdańskiego falochronu zyskuje wymiar szczególnie wymagający potępienia.
Moim zdaniem zastąpienie jakąś trochę podobną atrapą nie przywróci do życia zniszczonej właśnie na naszych oczach, bezpowrotnie utraconej oryginalnej latarni główkowej...

Ale ten zabytek jest urządzeniem nawigacyjnym i wątpię czy udało by się go przejąć.

Stara latarnia Eddystone została rozebrana, gdy stawiano nową na skale. A następnie odbudowana na deptaku w Plymouth. Czyli da się.

A może żądać się odtworzenia w dotychczasowym kształcie i wyglądzie.

Coś co nie jest w rejestrze zabytków może być na przykład chronione zapisem o wyprodukowaniu przed 1939 rokiem. I już. Wtedy łapy urzędnicze precz od takich niezabytkowych staroci.
Tylko, że niestety takie prawo muszą ustanowić politycy o podobnym sposobie myślenia do pana urzędnika z Trójmiasta. Więc ciężko liczyć na cud.